Lịch sử kỹ thuật, vũ khí, trang bị quân sự

(Bqp.vn) - Vũ khí là phương tiện kỹ thuật, hoặc tổ hợp các phương tiện kỹ thuật dùng để tiêu diệt đối phương trong đấu tranh vũ trang. Vũ khí gồm hai phần chính: phần trực tiếp diệt mục tiêu như gươm, giáo, tên, bom, đạn... và phương tiện mang như cung, nỏ, súng, pháo, tên lửa, máy bay... Những vũ khí phức tạp hơn còn có các khí tài, thiết bị bổ trợ, bảo đảm, điều khiển và dẫn đường. Trong hệ thống vũ khí hiện đại, các thành phần trên được kết hợp thống nhất gọi là tổ hợp vũ khí trang bị.

Theo mức độ sát thương, vũ khí được chia thành vũ khí sát thương vũ khí phi sát thương, vũ khí thông thướng và vũ khí hủy diệt lớn hoặc vũ khí sát thương hàng loạt.

Theo đối tượng trang bị, có vũ khí hàng không, vũ trụ, hàng hải, pháo binh, bộ binh;

Theo quy mô, nhiệm vụ phải giải quyết, có vũ khí chiến lược, chiến dịch - chiến thuật, chiến thuật;

Theo công dụng, có vũ khí phòng không, chống tăng, chống hạm, phòng chống tên lửa đường đạn...;

Theo số người sử dụng, có vũ khí cá nhân và vũ khí tập thế.

Theo nguồn năng lượng và dạng tác động có vũ khí lạnh, hỏa khí, hạt nhân, hóa học, sinh học...;

Theo khả năng cơ động có vũ khí cố định, tự hành, xe kéo, mang vác...

Theo mức độ tự động hóa quá trình bắn có vũ khí tự động, bán tự động, không tự động, vũ khí rôbốt... Mỗi loại vũ khí xuất hiện đều dẫn đến những thay đổi trong nghệ thuật quân sự!

Trong quá trình lịch sử, con người sống và sản xuất ra của cải vật chất bằng phương tiện gì thì đánh giặc bằng phương tiện đó. Căn cứ vào tính chất hiệu năng của vũ khí, nhiều nhà nghiên cứu lịch sử cho rằng loài người đã trải qua ba lần thay đổi kỹ thuật, có thể gọi là ba cuộc cách mạng kỹ thuật, đồng thời trải qua ba cuộc cách mạng kỹ thuật quân sự. Cách mạng kỹ thuật quân sự lần thứ nhất diễn ra khi chuyển từ vũ khí lạnh sang hỏa khí (do phát minh ra thuốc phóng). Cách mạng kỹ thuật quân sự lần thứ hai ra đời trong thế kỷ XX khi xuất hiện và sử dụng vũ khí hạt nhân (do phát minh ra pkản ứng hạt nhân) và những thành tựu mới nhất của khoa học, kỹ thuật, công nghệ trọng các lĩnh vực vật lý học, hóa học, vật liệu học, điều khiển học, sinh học, năng lượng, điện tử học, công nghệ thông tin, du hành vũ trụ được ứng dụng vào quân sự.

Căn cứ vào nguyên lý kỹ thuật của vũ khí trang bị, thì loài người cũng đã trải qua ba cuộc cách mạng kỹ thuật quân sự. Cách mạng kỹ thuật quân sự lần thứ nhất diễn ra khi con người phát minh ra nguyên lý đòn bẩy. Nhà bác học vĩ đại Ácsimét đã từng giải thích sức mạnh diệu kỳ của đòn bẩy bằng câu nói nổi tiếng: “Hãy cho tôi một điểm tựa, tôi sẽ bẩy được cả Trái đất”. Từ nguyên lý khoa học đơn giản này, con người sáng chế ra cái cày - một công cụ đơn giản đã khai sinh ra cuộc cách mạng nông nghiệp, đưa con người từ bỏ cuộc sống săn bắt, hái lượm, du mục và đến với cuộc sống định cư, cày cấy trồng trọt. Từ đó, loài người bước vào thời đại văn minh nông nghiệp phát triển trong nhiều ngàn năm. Cách mạng kỹ thuật quân sự lần thứ hai diễn ra vào cuối thế kỷ XVIII, khi nhà bác học người Anh Giêmxơ Oát phát minh ra động cơ hơi nước (1762), khai sinh ra cuộc cách mạng công nghiệp và mỏ đầu thời đại văn minh công nghiệp. Khác với thời đại văn minh nông nghiệp kéo dài hàng nhiều ngàn năm, thời đại văn minh công nghiệp chỉ có hơn hai trăm năm với đỉnh cao trong thế kỷ XX. Cách mạng kỹ thuật quân sự lần thứ ba diễn ra trong thế kỷ XX với việc sáng chế ra máy tính điện tử, một thành tựu kỹ thuật vĩ đại đã khai sinh ra cuộc cách mạng thông tin, đưa loài người tiến vào thời đại văn minh thông tin. Nếu cuộc cách mạng nông nghiệp chỉ tạo nên những thay đổi chậm chạp, cuộc cách mạng công nghiệp tạo ra  sự thay đổi nhanh và mạnh hơn, thì cuộc cách mạng thông tin đã và sẽ tạo ra những đổi thay vượt xa trí tưởng tượng của con người.

Công nghệ thông tin đã xóa bỏ khoảng cách không gian, rút ngắn thời gian, đưa thông tin đi khắp toàn cầu theo thời gian thực, làm thay đổi căn bản khái niệm “chủ quyền quốc gia” vốn từ lâu đã là khái niệm truyền thống trong lịch sử của bất cứ quốc gia nào. Chủ quyền quốc gia truyền thống ngăn  cản các quốc gia can thiệp vào công việc nội bộ của nhau. Với công nghệ thông tin, không ai có thể ngăn chặn được sự liên kết thông tin xuyên quốc gia. Lần đầu tiên trong lịch sử loài người, công nghệ mạng thông tin mà điển hình là mạng Internet làm cho thế giới không còn bị phân chia Đông, Tây, Nam, Bắc, không còn phân chia thành thị với nông thôn, giàu với nghèo, nhân loại đang nối liền thành một khối thông qua mạng điện thông toàn cầu. Đang hình thành khái niệm “làng toàn cầu”, trong đó mọi người có thể tự do trao đổi ý kiến, thông tin, phát ngôn. Cuộc cách mạng thông tin đã, đang và sẽ tạo ra mối đe dọa đối với cỡ cấu quyền lực thế giới.

Một đặc điểm cơ bản trong lịch sử phát triển kỹ thuật của nhân loại là tính gia tốc ngày một nhanh. Trước thế kỷ XV, sự phát triển chậm chạp, chủ yếu dựa trên những phát minh khoa học và kỹ thuật đơn lẻ, chưa có được nền tảng lý luận vững chắc. Từ thế kỷ XV đến thế kỷ XVI, sự phát triển nhanh hơn, nhưng vẫn chưa qua được giai đoạn công nghệ - kỹ xảo, công nghệ kinh nghiệm.

Thế kỷ XIX chứng kiến sự đổi mới và phát triển dựa trên nền tảng lý luận khoa học và lý luận công nghệ vững chắc, có hệ thống hạ tầng cớ sở mạnh nhờ có nền đại công nghiệp phát triển. Trong thế kỷ XX, quá trình đổi mới, phát triển tăng tốc trên quy mô toàn cầu, dựa trên hàng loạt thành tựu khoa học - kỹ thuật và công nghệ, được sự ủng hộ mạnh mẽ từ các chính sách quốc gia. Thế kỷ XX chứng kiến sự đổi mới và phát triển khoa học - kỹ thuật và công nghệ vừa tuần tự, vừa có tính đột phá, cách mạng. Nhiều nước đã nhạy bén bắt kịp thời cớ, phát triển nhanh từ xuất phát điểm kỹ thuật và công nghệ rất thấp với trình độ của thế kỷ XV. Vì thế, thế kỷ XX chứng kiến sự phát triển vũ khí trang bị kỹ thuật quân sự với tốc độ nhanh chưa từng có và đạt được nhiều thành tựu vượt xa tất cả các thành tựu trước đây trong tiến trình lịch sử của loài người, đặt cơ sở cho sự phát triển diệu kỳ trong thế kỷ XXI.

(Bách khoa tri thức QPTD)